Contracten met consumenten: zijn de algemene voorwaarden van toepassing?

In de rechtspraak en rechtsleer werd al unaniem aanvaard dat de algemene voorwaarden pas tegenstelbaar zijn aan de consument indien hij hiervan vóór de contractsluiting effectief kennis kreeg of hiertoe minstens de redelijke mogelijkheid had en hij deze heeft aanvaard. Het is dus niet voldoende dat de algemene voorwaarden enkel op de nakomende factuur worden vermeld, omdat de consument er in dat geval pas kennis van krijgt na de contractsluiting. Ook een verwijzing naar de algemene voorwaarden op de website is onvoldoende. Soms wordt aanvaard dat aan deze voorwaarde geacht wordt voldaan te zijn indien er bijvoorbeeld op de voorzijde van het contractdocument (een offerte, een bestelbon, een overeenkomst,…) expliciet wordt verwezen naar de algemene voorwaarden op de achterzijde en indien het contractdocument werd ondertekend. Het Hof van Cassatie voegde evenwel een belangrijke nuance toe op dit principe in haar arrest van 18 juni 2021: een loutere verwijzing naar de achterzijde van het document is niet voldoende indien het gaat om contractvoorwaarden die ongebruikelijk of buitensporig zijn. In dat geval zal de onderneming alsnog moeten bewijzen dat zij haar precontractuele informatieplicht heeft vervuld door de aandacht van de consument uitdrukkelijk op dat ongebruikelijke of buitensporige beding te vestigen. Het is niet duidelijk welke bedingen dan juist 'ongebruikelijk' of 'buitensporig' zijn. In het arrest zelf ging het om een beding waarbij een vergoeding van 30% op de totale prijs moest worden betaald indien de bestelling geannuleerd zou worden. In bepaalde rechtsleer worden bedingen als arbitrageclausules, bevoegdheidsaanduidingen van een buitenlandse rechter, overdreven schade- en exoneratiebedingen als ongebruikelijk bestempeld. De rechter zal hier echter soeverein over oordelen. Om dit soort bedingen wel tegenstelbaar te maken aan consumenten zal de onderneming ze daarom extra in de verf moeten zetten, door ze bijvoorbeeld te verhuizen naar de voorzijde van het document, vetgedrukt te omkaderen, en dergelijke meer. Daarnaast moeten de bedingen uiteraard ook nog de toets van de rechtmatigheid doorstaan, die steeds strenger en strenger wordt (ook opzichtens andere ondernemingen). Een goede redactie en plaatsing van uw algemene voorwaarden is dus essentieel.